De toekomst van elektrische auto’s in Nederland
Nederland behoort tot de koplopers in Europa met de overgang naar elektrische mobiliteit. Volgens cijfers van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) rijden er nu ruim 539.000 geëlektrificeerde auto’s op de Nederlandse wegen. Veruit de meeste hiervan, ruim 340.000, zijn 100% elektrisch (BEV). De rest zijn plug-in hybrides (PHEV).
Het aantal groeit gestaag: in 2022 werden 73.305 nieuwe, 100% elektrische modellen op kenteken gezet. Dat is 23,5% van het totaal aantal nieuw verkochte auto’s in Nederland. Ter vergelijking: in 2021 werden zo’n 64.000 nieuwe BEV’s verkocht.
De groei van elektrische auto’s in Nederland wordt gestimuleerd door verschillende factoren. Een belangrijke factor is de toenemende beschikbaarheid van laadpunten. Volgens de RVO zijn in Nederland meer dan 119.000 (semi)publieke laadpunten (AC) beschikbaar en ruim 4.300 snelladers (DC). Om je een voorbeeld te geven over hoe wij presteren ten opzichte van de rest in Europa: volgens de ACEA staat meer dan 29% van alle laadpunten in de Europese Unie in Nederland.
Belastingvoordelen elektrische auto
Daarnaast wordt de aanschaf van elektrische auto’s door de overheid gestimuleerd met belastingvoordelen. Zo zijn BEV’s tot eind 2025 vrijgesteld van BPM (Belasting van Personenauto’s en Motorrijtuigen). Dat scheelt al gauw duizenden euro’s op de catalogusprijs. De lagere nieuwwaarde zonder BPM vertaalt zich ook in een lagere verzekeringspremie. Daar blijft het niet bij, want voor een 100% elektrische auto betaal je ook geen wegenbelasting (MRB). Dat duurt nog tot eind 2024, daarna wordt deze vrijstelling afgebouwd.
Particulieren kunnen ook subsidie (SEPP) aanvragen voor de aanschaf van een nieuwe of tweedehands elektrische auto, mits de auto voldoet aan bepaalde voorwaarden en als er nog genoeg budget beschikbaar is. De hoogte van het subsidiebedrag wordt jaarlijks door het kabinet bepaald.
Verder betalen leaserijders met een elektrische auto van de zaak minder bijtelling. Voor BEV betaal je 16% bijtelling over de eerste 30.000 euro van de cataloguswaarde. Voor het resterende bedrag betaal je 22% bijtelling. Ter vergelijking: voor elke andere auto met een verbrandingsmotor betaal je 22% bijtelling over de gehele cataloguswaarde.
Ondernemers die een 100% elektrische bedrijfswagen willen aanschaffen, kunnen eveneens subsidie (SEBA) aanvragen. Daarnaast komt een elektrische bedrijfswagen in aanmerking voor een milieu-investeringsaftrek van 36% over het volledige investeringsbedrag minus 11.000 euro.
Toekomstige ontwikkelingen elektrische auto
Ondanks dat de verschillende belastingvoordelen de komende jaren worden afgebouwd, zal de groei van elektrische auto’s in Nederland naar verwachting de komende jaren versnellen. Er zijn verschillende ontwikkelingen die deze groei zullen stimuleren.
Misschien wel de belangrijkste ontwikkeling is de toenemende beschikbaarheid van betaalbare elektrische auto’s. Op dit moment zijn elektrische auto’s vaak nog duurder in aanschaf dan vergelijkbare benzine- en dieselauto’s en onbetaalbaar voor de massa. Door de continue ontwikkeling van de techniek en de gehele productie- en toeleveringsketen dalen de kosten, waarmee elektrische auto’s op termijn voor hetzelfde geld kunnen worden aangeboden als vergelijkbare benzine- en dieselauto’s, of wellicht voor minder. Meerdere merken hebben al nieuwe BEV’s aangekondigd die voor prijzen onder de € 30.000 zullen worden aangeboden.
Andere belangrijke ontwikkeling gaat over de actieradius en laadsnelheid van elektrische auto’s. Dankzij de continue ontwikkeling van accutechnologie en de enorme investeringen die hiermee gepaard gaan, komen elektrische auto’s steeds verder op een enkele acculading. Daarmee worden elektrische auto’s steeds praktischer en geschikt voor een groeiende groep automobilisten. Ook wordt de drempel verlaagd voor mensen die misschien niet zo veel rijden, maar wel last hebben van ‘range anxiety’, ofwel de angst om met een lege accu langs de weg te stranden.
Doordat de accu’s met steeds hogere vermogens kunnen worden opgeladen bij snellaadstations, zijn elektrische auto’s ook steeds vaker inzetbaar voor lange afstanden, zonder vaak te hoeven stoppen en zonder ellenlange laadtijden. Ook zullen we in de toekomst steeds meer zonnepanelen zien op elektrische voertuigen, met name op elektrische bestelwagens, stadsbussen en vrachtwagens, om de actieradius op een zonnige dag met tientallen kilometers te vergroten.
LEES OOK: Elektrische auto opladen: alles wat je moet weten
Toekomstige ontwikkeling infrastructuur
Verder is het cruciaal dat de laadinfrastructuur zich blijft doorontwikkelen. In de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL) staat als doelstelling dat 1,7 miljoen laadpunten beschikbaar moeten zijn tegen 2030. Echter zullen er verregaande investeringen moeten worden gedaan om dit doel te halen. Het elektriciteitsnet in Nederland dreigt overbelast te raken. De transitie naar elektrisch rijden loopt hierdoor risico op vertraging. Volgens onderzoekers van TNO en PBL is de kans aanwezig dat de laadinfrastructuur en de capaciteit van het elektriciteitsnet niet snel genoeg kunnen meegroeien met de toenemende aantallen elektrische voertuigen.
Ook in interessante ontwikkeling gaat over de integratie van elektrische auto’s in het elektriciteitsnet. Met behulp van zogeheten bi-directionele laadpunten kan de batterij van een elektrische auto niet alleen worden opgeladen, maar kan ook stroom uit de batterij worden terug geleverd. Op deze manier fungeren elektrische auto’s als energieopslag en kunnen bijdragen aan het stabiliseren van het elektriciteitsnetwerk. Dat is belangrijk aangezien het opwekken van zon- en windenergie onregelmatig verloopt. Door slim gebruik te maken van elektrische auto’s als energiebuffer kunnen ze een belangrijke rol spelen in de energietransitie.
Daarnaast zien we een sterke ontwikkeling in de integratie van elektrische auto’s in het energiesysteem van woningen, vooral bij huizen met zonnepanelen en een eigen oprit. Door een elektrische auto optimaal te laten samenwerken met een bi-directionele lader, een thuisaccu en zonnepanelen kan de zelf opgewekte zonne-energie optimaal worden benut voor huishoudelijk gebruik en om elektrisch te rijden. Daarmee ben je (grotendeels) zelfvoorzienend en kun je de laadkosten van je elektrische auto verder verlagen. Bovendien wordt de salderingsregeling voor zonnepanelen stapsgewijs afgebouwd. Het levert dus steeds minder op als je je zelf opgewekte zonne-energie aan het elektriciteitsnet levert.
Voordelen elektrische auto’s
De toekomst van autorijden is elektrisch. Dat staat vast. Die keuze is door de industrie al gemaakt. Met ingang van 2035 is de verkoop van nieuwe auto’s met een traditionele benzine- of dieselmotor verboden in de Europese Unie. Die keuze is gemaakt omdat elektrische auto’s allerlei voordelen bieden ten opzichte van traditionele benzine- en dieselauto’s.
Ten eerste komen er geen uitlaatgassen vrij tijdens het rijden, omdat een BEV geen brandstof verbruikt. Elektrische auto’s spelen dan ook een rol bij het terugdringen van de CO2-uitstoot, het verbeteren van de luchtkwaliteit en het verminderen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Overigens is het wel belangrijk dat het aandeel groene stroom in de energiemix toeneemt, want een elektrische auto die rijdt op elektriciteit afkomstig van kolen-, gas- en biomassacentrales is lang niet ‘emissievrij’.
Verder heeft een elektrische auto minder onderhoud nodig, over het algemeen is stroom is goedkoper dan brandstof en een elektrische auto is comfortabel, stil en krachtig dankzij de fluisterstille elektromotor die van nature snel reageert en veel trekkracht levert. Bovendien heeft een elektromotor een aanzienlijk hoger rendement (95%) dan een verbrandingsmotor. Dat betekent dat bijna alle energie die erin gaat, wordt omgezet in beweging om de wielen te laten draaien. Bij een verbrandingsmotor gaat ongeveer een derde van de energie alleen al verloren aan warmte.
Tot slot kun je met een elektromotor eenvoudig energie terugwinnen. Elke keer als het stroompedaal wordt losgelaten, fungeert de elektromotor onmiddellijk als generator en wordt de batterij een beetje bijgeladen met gratis stroom. Maar niet alles is hosanna. Een elektrische auto heeft ook nadelen. Bij sommige nadelen is het een kwestie van tijd voordat die zijn opgelost bij andere nadelen ligt het veel gecompliceerder en ingewikkelder.
Elektrisch rijden betaalbaar maken
Hoewel de groei van elektrische auto’s in Nederland veelbelovend is, zijn er ook uitdagingen die overwonnen moeten worden. De grootste uitdagingen liggen bij het betaalbaar maken van elektrische auto’s, die ook praktisch zijn voor het grote publiek ten aanzien van actieradius, laadtijden en trekgewicht.
Ook is het van belang dat de energieprijzen dalen. Door de hoge energiekosten worden automobilisten ontmoedigd om over te stappen naar een elektrische auto. Over het algemeen geldt dat de laadkosten niet boven de € 0,70 per kWh mogen uitstijgen. Dan is elektrisch rijden duurder dan rijden op benzine en wordt de hogere aanschafprijs van een elektrische auto niet gecompenseerd.
Een andere uitdaging ligt bij de uitbreiding van de capaciteit van ons elektriciteitsnet. Zonder grote investeringen loopt de aanleg van duizenden nieuwe laadpunten vertraging op. Als de laadinfrastructuur niet snel genoeg meegroeit met het aantal elektrische auto’s, kan de transitie naar elektrische mobiliteit vastlopen of ernstig worden vertraagd.
Overigens krijgen andere landen in Europa een veel grotere uitdaging voor hun kiezen. Ongeveer de helft van alle laadpunten in de Europese Unie liggen in twee landen: Nederland (29,4%) en Duitsland (19,4%). Dat betekent dat elders in de Europese Unie een enorme inhaalslag moet worden gemaakt om de laadinfrastructuur op orde te krijgen.
Uitdagingen voor energieproductie
Ook is het van belang dat de uitstoot in de gehele productieketen van accu’s en auto’s wordt teruggedrongen. Elektrische auto’s hebben een grotere CO2-voetafdruk tijdens de productie ten opzichte van traditionele benzine- en dieselauto’s. Dat wordt dan gecompenseerd tijdens het rijden doordat een elektrische auto dan helemaal niets uitstoot. Maar sinds we geen gas meer uit Rusland importeren als gevolg van de oorlog in Oekraïne, draaien de kolencentrales weer op volle kracht om de gasgestookte energiecentrales te ontlasten. Met de huidige grijze stroommix moeten elektrische auto’s dus meer kilometers rijden voordat het omslagpunt is bereikt. Kolencentrales stoten twee keer zo veel CO2 uit dan gascentrales.
Laten we ervanuit gaan dat de verhoogde energieproductie uit kolencentrales van tijdelijke aard is. Het Planbureau voor de Leefomgeving gaat ervan uit dat in 2030 circa 85% van het Nederlandse stroomverbruik uit hernieuwbare bronnen komt. In 2022 was dat 41%.
